Chợ lớn nhất và có thể nói là lâu đờii nhất ở xứ bắc là chợ Đồng Xuân ở Hà Nội, được nhắc qua câu ca:

Vui nhất là chợ Đồng Xuân

Thứ gì cũng có xa gần bán mua

Cổng chợ có chị hàng hoa

Có người đổi bạc chạy ra chạy vào

Có hàng "sực tắc" bán rau

Kẹo cau, kẹo đạn, miến xào, bún bung

Lại thêm bánh rán kẹo vừng

Đằng trước bún chả đằng sau bún giò.

     Thứ đến là chợ tỉnh Nam Định, một trong các chợ lớn ở xứ Bắc, cũng bán đủ các mặt hàng gia dụng:

Chợ tỉnh Nam vui lắm ai ơi!

Quanh năm tứ thời thiên hạ bán mua

Đủ hàng thịt gạo rau dưa

Đủ loài tôm cá ốc cua thịt gà

Bao nhiêu vải vóc lụa là

áo quần, khăn, mũ bầy ra thiếu gì!

Hàng quà chẳng thiếu thứ chi

Bún thang, bún chả, kẹo bi, kẹo vừng

     Ở thành Nam, chợ Rồng là một trong những trung tâm buôn bán sầm uất. Chợ không chỉ buôn bán sản vật của cả vùng duyên hải xứ bắc, mà còn là một địa chỉ văn hóa - lịch sử:

Dù ai buôn đâu bán đâu

Chợ Rồng đệ nhất Tiên Châu thì về

     Hay:

Ai chưa qua thử chợ Rồng

Biết thành Nam vẫn là không biết gì!

     Ngày Tết, ở Nam Định còn có các phiên chợ đầu năm đông vui:

Mồng một chơi cửa, chơi nhà

Mồng hai chơi điếm, mồng ba chơi đình

Mồng bốn đi chợ Qua Ninh

Mồng năm chợ Trình, mồng sáu Non Côi

Nghỉ ngày mồng bảy mà thôi

Bước sang mồng tám đi chơi chợ Viềng

     Còn ở xứ Đoài, tức Hà Tây thì cũng lắm chợ bán đủ loại sản vật địa phương:

Hà Đông có chợ đàng xuôi

Ngỗng, vịt cũng lắm, đồ chơi cũng nhiều

     Hay:

Chợ Nghè có món bún riêu

Bún cua, bún ốc, bún tiêu, bún gà

Bún đường bừa cái sợi nó ngà ngà

Riêu cua đầy gạch đổ òa lên trên

     Mỗi chợ mỗi vẻ, đủ các mặt hàng tiêu dùng:

Tưởng rằng chợ Sái mỹ miều

Chỉ lắm hàng củi với nhiều hàng cơm

Chợ Nưa hàng giậm hàng rơm

Chợ Trôi hàng vải, hàng cơm dải dầu

Chợ Nghệ thì lắm bò trâu...

      Chợ Sái thuộc làng Quang Minh, huyện Thanh Oai. Chợ Nưa thuộc xã Chàng Sơn, huyện Thạch Thất; chợ Trôi ở Hoài Đức; chợ Nghệ ở thị xã Sơn Tây...

     Sang xứ Bắc (Bắc Ninh) thì có:

Chợ Giàu một tháng tháng sáu phiên

Ai ơi nhớ lấy đừng quên chợ Giàu

Chợ Giàu bán sáo, bán sành

Bắc Ninh bán những nhẫn vàng trao tay

Đình Bảng bán ấm bán khay

Phù Lưu họp chợ mỗi ngày mỗi đông

     Xuôi về xứ Đông, tức Hải Dương, có chợ Thanh Lâm khá nổi tiếng:

Ai lên Đông Tỉnh, Huê Cầu

Đông Tỉnh bán thuốc, Huê Cầu nhuộm thâm

Nào ai đi chợ Thanh Lâm

Mua anh một áo vải thâm hạt dền...

     Vào miền trung, Thừa Thiên - Huế có các chợ họp đông vui, nổi tiếng là nơi tập trung nhiều thổ sản đôi bờ Hương Giang:

Ru con con ngủ cho mùi

Để mẹ đi chợ mua vôi ăn trầu

Mua vôi chợ Quán, chợ Cầu

Mua cau Nam Phổ mua trầu chợ Dinh

Cá tôm mua tại chợ Sình

Triều Sơn bán nón, Bao Vinh bán đường

     Chợ Triều Sơn và chợ Bao Vinh ở huyện Hương Trà, chợ Quán, chợ Cầu ở huyện Phú Vang, chợ Sình ở ngã ba Sình, chợ Nam Phổ và chợ Dinh Ông ở thành phố Huế.

     Bình Định cũng có nhiều chợ đã đi vào lời ru, tiếng hát ngọt ngào:

Thuốc An Lương hương thơm khói nhẹ

Chè Hòa Hội nước đậm mùi thơm

Em về mua vải chợ Gồm

Gò Găng mua nón, phiên Chàm anh vô!

     Chợ Gồm ở huyện Phù Mỹ, chợ Gò Găng ở huyện Phù Cát và chợ Gò Chàm ở huyện An Nhơn.

     Hoặc:

Chợ Gồm đồ gốm

Phú Hội đồ đan

Tiện đường ghé lại Cảnh An

Mua thêm chiếc võng cho nàng đưa con

     Ở Khánh Hòa có chợ Đầm, còn gọi là chợ Nha Trang, là một trong những ngôi chợ lớn ở miền trung bán đủ các sản vật mọi miền, được giới thiệu qua câu ca dí dỏm:

Chợ Nha Trang trăm vật trăm ngon

Em vừa vừa cái miệng, kẻo chồng con mang nghèo!

     Vào Nam Bộ, Chợ Lớn ở TP Hồ Chí Minh, thuở xưa, được xem là ngôi chợ lớn nhất ở miền nam. Đây là trung tâm buôn bán sầm uất với đủ các mặt hàng nội ngoại, các sản vật mọi miền đất nước.

Trà tàu chính gốc Hồng Mao

Trà Huế, nhãn nhục, hồng đào phơi khô

Chà là chí đến hạt dưa

Phèn xanh, phèn trắng, phèn chua gội đầu

     Và:

Ống tiêu, ống địch, ngũ âm, cái kèn

Đường phổi, đường cách, đường phèn

Đường bột, đường bắc, đường đen Tam Kỳ

Bột khoai, bột báng, bột mì

Bột đậu, bột bắc, xa li, hột mè...

     Đi sâu vào miền Tây Nam Bộ, còn có nhiều chợ nổi tiếng ở các địa phương như:

Chợ nào vui bằng chợ Gò (Công)

Tôm khô, cá trung, thịt bò, thịt heo

Thật nhiều bánh ướt, bánh xèo

Bánh khô bánh nổ bánh bèo liên lu

     Sang Bến Tre xứ dừa, còn có:

Chợ Ba Tri thiếu chi cá biển

Anh thương nàng anh nguyện về đây!

     Chợ không chỉ thỏa mãn nhu cầu sinh hoạt của ngày thương, mà còn dành cho ngày hội và các ngày lễ, Tết:

Chợ Bưởi mồng chín tháng tư

Riêng một tháng tám lại dư phiên Rằm

Ai ơi nhớ lấy kẻo nhầm

Đi mua hoa quả chơi Rằm trung thu

     Chợ trong kho tàng văn học dân gian nước ta, có thể nói, còn nhiều và nhiều lắm!

Nguyễn Thống